Cửa chống cháy là loại cửa được thiết kế đặc biệt nhằm ngăn chặn sự lan truyền của lửa và khói trong các tòa nhà, đặc biệt là nhà phố, chung cư hay công trình công cộng. Vai trò chính của cửa chống cháy là bảo vệ con người, tài sản và tạo lối thoát an toàn khi xảy ra hỏa hoạn. Đây là một phần quan trọng trong hệ thống phòng cháy chữa cháy, giúp giảm thiểu thiệt hại về người và vật chất.
Cửa chống cháy hoạt động dựa trên khả năng chịu nhiệt và cách ly lửa trong một khoảng thời gian nhất định, thường được ký hiệu EI30, EI60… (E: Integrity – chống xuyên lửa, I: Insulation – cách nhiệt). Ngoài ra, cửa còn ngăn khói lan ra các khu vực khác, giúp duy trì không khí an toàn cho việc thoát hiểm và hỗ trợ công tác chữa cháy.
Gỗ chống cháy: Thẩm mỹ, dễ lắp đặt nhưng chi phí cao và thời gian chịu lửa thấp.
Thép chống cháy: Chịu nhiệt tốt, độ bền cao nhưng nặng, khó di chuyển.
Nhôm chống cháy: Nhẹ, chống ăn mòn tốt, nhưng khả năng chịu nhiệt thấp hơn thép.
Composite chống cháy: Kết hợp nhiều vật liệu, bền, chống cháy tốt, đa dạng mẫu mã nhưng giá cao.
Một cửa chống cháy hoàn chỉnh gồm: khung cửa chịu nhiệt, bản lề đặc biệt chịu tải nặng, khóa và tay nắm chống cháy, cùng gioăng chống cháy giúp bịt khe hở, ngăn lửa và khói lan ra ngoài. Cấu tạo đồng bộ này đảm bảo cửa hoạt động hiệu quả theo tiêu chuẩn chống cháy.
Nhà phố thường có diện tích hẹp, nhiều tầng, sử dụng vật liệu xây dựng dễ cháy và bố trí các thiết bị điện, bếp, bình ga gần nhau. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ hỏa hoạn. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm chập điện, sơ suất khi nấu nướng, hệ thống điện quá tải hoặc sử dụng thiết bị điện không đạt chuẩn. Theo thống kê, hỏa hoạn tại các khu dân cư đông đúc xảy ra khá phổ biến và gây thiệt hại nghiêm trọng cả về người lẫn tài sản.
Cửa chống cháy giúp ngăn lửa và khói lan ra các khu vực khác, tạo lối thoát an toàn cho gia đình và người dân. Khi xảy ra hỏa hoạn, cửa chống cháy không chỉ kéo dài thời gian sơ tán mà còn hạn chế thiệt hại về tài sản. Việc lắp đặt cửa chống cháy đúng tiêu chuẩn trong nhà phố đặc biệt quan trọng đối với các khu vực nhạy cảm như cầu thang, hành lang, phòng bếp và phòng kỹ thuật. Nhờ đó, cửa chống cháy trở thành yếu tố sống còn trong việc bảo vệ con người và tài sản trước nguy cơ hỏa hoạn.
Tại Việt Nam, việc lắp đặt cửa chống cháy được điều chỉnh bởi Nghị định 136/2020/NĐ-CP và các Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam (TCXDVN 389:2009, TCVN 3860:2009) về phòng cháy chữa cháy. Những quy định này yêu cầu mọi công trình dân dụng, đặc biệt là nhà phố nhiều tầng, phải sử dụng cửa chống cháy tại các vị trí trọng yếu để đảm bảo an toàn cho cư dân và tài sản.
Cửa chống cháy cần được lắp đặt tại các khu vực dễ cháy lan và nơi có vai trò quan trọng trong thoát hiểm:
Cầu thang, hành lang chính
Phòng kỹ thuật, phòng điện, kho chứa nhiên liệu
Nhà bếp hoặc khu vực gần nguồn nhiệt cao
Việc bố trí đúng vị trí giúp giảm nguy cơ lan rộng của lửa và khói, tạo lối thoát an toàn.
Chủ nhà: Chọn loại cửa đúng tiêu chuẩn, đảm bảo lắp đặt đúng vị trí và duy trì hoạt động cửa theo định kỳ.
Nhà thầu, kiến trúc sư: Chịu trách nhiệm tư vấn, lắp đặt theo tiêu chuẩn, cung cấp chứng nhận và đảm bảo tuân thủ quy định pháp lý.
Vi phạm quy định về cửa chống cháy có thể dẫn đến phạt tiền, đình chỉ thi công, hoặc chịu trách nhiệm pháp lý khi xảy ra hỏa hoạn gây thiệt hại về người và tài sản. Ngoài ra, không tuân thủ còn làm giảm hiệu quả bảo hiểm và nguy cơ mất an toàn cho gia đình.
Cửa chống cháy được phân loại theo thời gian chịu lửa, ký hiệu EI, theo cả tiêu chuẩn quốc tế (EN 1634, ISO 834) và Việt Nam (TCXDVN 389:2009). Các loại phổ biến:
EI30: Chịu lửa 30 phút
EI60: Chịu lửa 60 phút
EI90: Chịu lửa 90 phút
EI120: Chịu lửa 120 phút
Việc chọn tiêu chuẩn phù hợp phụ thuộc vào vị trí lắp đặt và mức độ rủi ro hỏa hoạn trong nhà phố.
E (Integrity): Khả năng ngăn lửa xuyên qua cửa.
I (Insulation): Khả năng cách nhiệt, ngăn truyền nhiệt sang phía bên kia cửa.
Ký hiệu đi kèm số phút (30, 60, 90, 120) cho biết thời gian cửa giữ được khả năng chống cháy trước lửa và khói.
Vật liệu cửa phải chịu nhiệt tốt, không dễ bắt lửa và bền cơ học:
Thép: Chịu nhiệt tốt, bền, nặng.
Gỗ chống cháy: Thẩm mỹ, chi phí cao, thời gian chịu lửa ngắn hơn.
Nhôm và composite: Nhẹ, đa dạng mẫu mã, chịu nhiệt vừa phải.
Kết cấu bao gồm khung chịu nhiệt, bản lề, khóa, và gioăng chống cháy đồng bộ.
Cửa chống cháy cần được kiểm định bởi các tổ chức uy tín, có giấy chứng nhận chất lượng (CE, ISO hoặc Bộ Xây dựng Việt Nam). Kiểm định xác nhận khả năng chống cháy thực tế và giúp người sử dụng chọn sản phẩm đúng tiêu chuẩn pháp lý và kỹ thuật.
Việc chọn cửa chống cháy phải cân nhắc vị trí lắp đặt: cửa cầu thang, hành lang, phòng kỹ thuật hoặc bếp đều có yêu cầu chịu lửa khác nhau. Nhà phố nhiều tầng hoặc diện tích nhỏ cần cửa có kích thước phù hợp, không cản trở lối thoát hiểm nhưng vẫn đảm bảo khả năng chống cháy. Ngoài ra, nhu cầu sử dụng hàng ngày cũng ảnh hưởng tới loại cửa, ví dụ cửa thường xuyên mở đóng cần bản lề và khóa bền bỉ.
Gỗ chống cháy: Thẩm mỹ, dễ kết hợp nội thất, thời gian chịu lửa trung bình.
Thép chống cháy: Chịu nhiệt tốt, bền vững, phù hợp khu vực nguy cơ cao nhưng nặng và khó di chuyển.
Nhôm chống cháy: Nhẹ, chống ăn mòn, thời gian chịu lửa thấp hơn thép.
Composite chống cháy: Kết hợp nhiều vật liệu, bền, đa dạng mẫu mã, chi phí cao.
Chọn cửa chống cháy cần đi kèm bản lề chịu nhiệt, khóa và tay nắm chống cháy, cùng gioăng cách nhiệt để đảm bảo cửa hoạt động hiệu quả. Ngoài ra, hoàn thiện bề mặt nên chống ẩm, chống mối mọt và dễ vệ sinh.
Chi phí cửa chống cháy phụ thuộc vào loại vật liệu, tiêu chuẩn EI (30-120 phút), kích thước và phụ kiện đi kèm. Chủ nhà nên cân nhắc ngân sách tổng thể, bao gồm chi phí lắp đặt, bảo trì và tuổi thọ cửa để lựa chọn sản phẩm tối ưu về chất lượng và kinh tế.
Cửa chống cháy phải được lắp đặt đảm bảo khả năng chịu lửa tối đa và không cản trở lối thoát hiểm. Nguyên tắc cơ bản gồm: cửa đóng kín, khít với khung, không để khe hở lớn; bản lề, khóa và tay nắm phải chịu nhiệt tốt; và hướng mở cửa phù hợp với hành lang thoát hiểm. Lắp đặt đúng chiều cao, độ dày và tiêu chuẩn EI của cửa theo khuyến cáo nhà sản xuất và quy định pháp lý.
Trước khi lắp, cần đo chính xác kích thước ô cửa để đảm bảo cửa vừa khít, tránh hở khe. Kiểm tra bề mặt tường, khung, vật liệu xung quanh và độ bằng phẳng. Đảm bảo đường đi cho bản lề, khóa, tay nắm và gioăng chống cháy đúng vị trí. Việc đo đạc kỹ giúp hạn chế sai sót, đảm bảo cửa hoạt động hiệu quả khi xảy ra hỏa hoạn.
Các lỗi phổ biến gồm:
Khe hở giữa cửa và khung quá lớn, giảm khả năng chống cháy.
Bản lề hoặc khóa không đúng tiêu chuẩn chịu nhiệt, gây hỏng cửa khi cháy.
Gioăng chống cháy bị lỏng hoặc không khít, cho phép khói và lửa lan qua.
Lắp cửa sai chiều mở, gây cản trở lối thoát hiểm.
Những lỗi này không chỉ giảm hiệu quả chống cháy mà còn vi phạm quy định pháp luật, tăng rủi ro hỏa hoạn.
Để tối đa hóa hiệu quả phòng cháy, cửa chống cháy nên được kết hợp với hệ thống báo cháy và cảm biến khói. Khi phát hiện lửa, hệ thống báo động sẽ thông báo ngay cho cư dân, đồng thời cửa chống cháy đóng tự động nếu có cơ chế tự động, hạn chế lan truyền lửa và khói sang các khu vực khác. Sự kết hợp này giúp kéo dài thời gian thoát hiểm và giảm thiệt hại tài sản.
Bố trí khe thông gió, cửa thoát hiểm và hành lang hợp lý giúp kiểm soát hướng di chuyển của khói và khí nóng. Sử dụng thêm gioăng cách nhiệt và cửa phụ tại các khu vực nguy cơ cao để ngăn khói lan ra các phòng khác. Đảm bảo lối thoát hiểm luôn thông thoáng và dễ tiếp cận, giúp cư dân sơ tán nhanh chóng khi xảy ra hỏa hoạn.
Chọn cửa chống cháy từ nhà cung cấp uy tín, có chứng nhận chất lượng đảm bảo tiêu chuẩn EI và vật liệu đúng quy định. Kiểm tra chế độ bảo hành dài hạn và dịch vụ hậu mãi để duy trì hiệu quả cửa theo thời gian. Nhà cung cấp đáng tin cậy cũng tư vấn đúng loại cửa phù hợp với vị trí và nhu cầu sử dụng, giúp tiết kiệm chi phí và tăng độ an toàn.
